Lần đầu tôi đến Huế qua chuyến du lịch hè năm 2012 (Ngày đầu đến Huế và Ngày cuối ở Huế) cảm nhận của riêng tôi không sâu sắc lắm, nhưng tác phẩm "Huế, dòng sông và Mạ", tuỳ bút của Titi, tác giả được sanh ra từ Huế nhưng không lớn lên ở Huế ... "Huế là cái nơi đi để mà nhớ chứ không phải ở để mà thương ..." là nỗi lòng của một người con xứ Huế được ghi lại qua hình ảnh của Mạ, những định luật khắt khe của Huế - phản ánh thực tế bất công, nhưng rõ ràng tác giả tương tư Huế một cách đến lạ lùng ...

Mời các bạn lắng nghe và cảm nhận tuyệt tác "Huế, dòng sông và Mạ" do Hoàng Uyên Mi diễn đọc và âm thanh do Tà Áo Xanh.

~ Nguyễn Hồng Châu

 

 

 

 

Huế, dòng sông và Mạ

Tùy bút: Titi

Soạn thảo âm thanh: Tà Áo Xanh

Trình bày: Hoàng Uyên Mi

1. 
   

2. Chiếc cầu cong và con đường thẳng
   Một đời cô đi mãi chẳng về đâu
   Con sông dùng dằng con sông không chảy
   Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu

   
   Cứ mỗi buổi chiều khi hoàng hôn xuống đậm, về qua đây cô lại bất giác dừng chân nhìn dòng sông chảy chậm. Cô ngắm bóng mình đổ xuống nghiêng nghiêng trên những bông lục bình tím thẫm, cái dáng nhỏ bé liêu xiêu như chìm khuất giữa cái bóng đổ dài của bức hoàng thành rêu xám. Trong một khoảnh khắc cô để hồn mình trôi theo vài con sóng nhấp nhô... có bao giờ cô đuợc làm con sóng...??? Con sóng vẫy vùng... thoát ra khỏi cái hạn hẹp của dòng sông nhỏ bé, tự do về với đại dương. Trong một khoảnh khắc cô bỗng mơ mình là con sông truớc mặt. Con sông như một mảnh lụa mềm vắt qua thành phố... con sông xuôi dòng, bỏ chiếc cầu cong, bỏ lại sau lưng những lầu đài đền tháp, trôi đến tận trùng khơi. Trong một khoảnh khắc, cô mơ mình, bay bổng, vút cao như một cánh chim trời, về một hải đảo bình yên... nơi đó có niềm vui và hạnh phúc...
   
   

   Đứng làm chi bên bờ sông vắng
   Dáng cô buồn ngó tội rứa thê
   Gió đi hoang giữa ngọn tóc thề
   Tóc không rối mà răng lòng anh rối….
   
   

   .....nhưng dòng sông cô là con sông không chảy. Con sông đa mang, con sông đầy hệ lụy... Có lẽ, từ thượng nguồn, đã có quá nhiều những bóng hình của đền đài lăng tẩm in bóng xuống dòng sông, những bức hoàng thành cổ kính rêu phong, những điện thờ, tháp miếu như một thứ quá khứ vàng son đầy khắt khe nghiệt ngã đè nặng xuống làm con sông chỉ còn là con sông dùng dằng, con sông không chảy. Cho nên cô, cuộc đời cô đi mãi cũng chẳng về đâu. Cho nên cô, sau một khoảnh khắc dừng chân bên bờ sông tím thẫm, thả hồn mình theo sóng nổi trôi rồi cũng sẽ phải trở về thôi với muôn ngàn hệ lụy.
   
   

   Về đi O, kẻo chiều sắp ngủ
   Anh sợ mưa về trên đỉnh sầu đông
   Sợ bước chân O qua phố âm thầm
   Sợ đôi mắt, răng mà buồn rứa...

   
   Sanh ra từ Huế, nhưng tôi không có cái diễm phúc lớn lên ở Huế, để uống nước sông Hương, để cho từng giọt nước thấm vào lòng mà trở thành giòng máu Huế. Cái tình Huế trong tôi không sâu lắng, không tha thiết, nồng nàn đủ để cho tôi yêu Huế. Những địa danh, những câu hò, giọng hát chưa đủ đọng thành những giọt kỷ niệm để cho tôi nhớ Huế.
   
   Lớn lên trong một xã hội tự do đầy phóng khoáng, Huế đối với tôi lạ lẫm và ngăn cách vô cùng. Huế trong tôi chỉ là bức tường ngăn không cho tôi bước tới. Sanh ra trong gia đình Huế là sống với một trăm, một vạn điều cấm kỵ mà tôi không hiểu hết nguyên do. Làm con gái Huế là phải tuân theo một chuỗi dài những thứ "Phải" và "không phải" mà tôi không thể nào chấp nhận. Ở trong xã hội Huế dù không còn trên đất Huế là phải tham gia vào một cuộc chạy đua không giới hạn giữa người và người, mà tôi là một tên vận động viên hạng tồi chỉ muốn bỏ cuộc làm khán giả!!!
   
   Tôi những muốn đoạn tuyệt với Huế, nhưng Huế còn là... Mạ tôi, và những giọt nuớc mắt như những giọt cường toan rót vào tim mỗi lần tôi toan tính chuyện vuợt thoát. Cho nên cả một đời, tôi loay hoay với những thứ giáo điều, ràng buộc ấy như con ruồi vùng vẫy trong tấm luới nhện. Cho nên cả một đời, tôi dường như chỉ biết làm những chuyện mình "Phải" làm mà chưa bao giờ đuợc làm những chuyện gì mình "Thích". Huế của tôi là vòng tay của Mạ, êm ái mà ngột ngạt. Cả một đời, tôi như con ngựa chỉ biết chạy theo con đường mòn của gia tộc, đuổi bắt những uớc mong của Mạ mà bao nhiêu cũng là chưa đủ... Tôi mỏi mệt và cạn kiệt! Tôi thương mến Huế nhưng tôi cũng âm thầm, toan tính rời xa Huế... Có ai đó đã viết... Huế là cái nơi đi để mà nhớ chứ không phải ở để mà thuơng...
   
   

   Hát khẽ đi O, điệu hò mái đẩy
   Giọng hát buồn gờn gợn nước sông
   Nữa mai kia O bước theo chồng
   Còn xao xuyến mấy miền hương ngự

   
   Cho đến một ngày, trong mớ hành trang cũ, tôi tìm lại được những tấm hình của Mạ từ những ngày Mạ còn là cô nữ sinh Đồng Khánh. Bức ảnh đã hoen ố, bạc màu như mái tóc bây giờ đã nhuộm đầy khói sương của Mạ. Và trong đó là một hình ảnh của Mạ mà tôi chưa bao giờ biết đến... một cô gái Huế, tóc thề xõa bỏ ngang lưng, mặc chiếc áo dài tím, đứng bên dòng sông Hương, trong một buổi chiều tà, xa xa là cây cầu Trường Tiền cong cong mấy nhịp...
   
   Tôi bỗng chạnh lòng nghĩ đến những ngày xa xưa ấy...
   Ngày ấy... Mạ tôi cũng đã từng là một cô gái, như tôi, với muôn ngàn mộng mơ, hoài bão... Mạ đã nghĩ gì khi đứng dưới nhịp cầu cong...? Mạ đã ao ước gì khi nhìn dòng sông chảy chậm...? Chắc mạ cũng đã như tôi âm thầm toan tính... Nhưng rồi Mạ đã làm gì hay lại trở về ôm lấy những đứa con cùng với cái số phận trớ trêu đã được an bày của một kẻ đến sau. Cả cuộc đời Mạ đã cam phận làm một cái bóng đi bên cạnh cái hào quang sáng rực của một gia đình “danh gia vọng tộc”. Mạ đã nuốt vào lòng bao điều bất công, bao nỗi thiệt thòi chỉ vì một 1 lý do vô cùng đơn giản là cho con mình đuợc chấp nhận... chấp nhận bởi những định luật khắt khe của một xứ Huế đầy nghiệt ngã. Một thứ xa xí phẩm mà tôi chưa hề cần có bởi vì tôi đã có một bầu trời thương yêu là Mạ.
   
   Có vậy thôi mà tự dưng tôi thấy mình yêu Huế lạ lùng... bởi Huế của tôi là Mạ. Tôi chả cần phải uống nước sông Hương mà tôi cũng thấy mình là con gái Huế, người con gái đứng bên cạnh dòng sông thuở nọ. Tự dưng tôi bỗng muốn trở về những ngày xưa cũ, đi nốt quãng đường Cô đã bỏ dở vì tôi. Cô có những ước ao mà tôi cần phải thực hiện. Những sự cố gắng của tôi có đáng gì đâu so với những nỗi nhọc nhằn mà cô gánh vác. Những ngày khói lửa, khi xứ Huế chìm trong loạn lạc, cô như con gà mẹ, ngơ ngác, xù lông bảo vệ cho đàn gà con. Vòng tay cô mảnh mai là thế mà bươn chải, mà bảo bọc... Đôi vai cô gầy guộc như thế mà gánh cả cuộc đời, để cho tôi đuợc hồn nhiên, vô tư sống... Tôi đã làm được gì cho người con gái ấy...!!!
   
   

   Nhìn chi O nước sông vời vợi
   Mắt O buồn như gió xa khơi
   Nhớ chi O, con đò xa bờ
   Người xa người... tội lắm O ơi

   
   Tự dưng tôi thương Huế, thương da diết, thương cả cái dòng sông không chảy, sông chảy vào lòng như tình thương Mạ rót xuống đời tôi. Thương cả nhịp cầu cong như đôi vai Mạ cong oằn định mệnh... Tự dưng tôi không còn thấy cả những hạn hẹp, bức bách của đời sống mà trước đây tôi đã từng bất mãn. Tôi có dùng cả cuộc đời này để cố gắng thì tôi cũng chẳng bao giờ tìm lại được mùa xuân cho đôi mắt buồn vời vợi ấy...
   
   

   Nghiêng nón đi O cho đời nghiêng nữa
   Cho Huế thêm buồn, gẫy nhịp cầu nghiêng
   Cho dáng O nghiêng, tím thẫm ven trời
   Cho tôi mãi... suốt đời... tương tư Huế

   
   Mạ của tôi bây giờ đã không còn là cô gái bên bờ sông dạo nọ. Từng năm qua đi, từng ngày sinh nhật Mạ, những món quà không còn là son phấn lụa là mà thay vào đó là thuốc men và máy móc. Bàn tay ngày nào đưa tôi bước xuống cuộc đời bây giờ phải vịn vào tay tôi mà bước. Đôi mắt dõi trông theo từng bước chân tôi chập chững vào đời, bây giờ đã kéo mây mờ mịt... Tôi sợ thời gian... tôi sợ sẽ có một ngày, tôi phải khóc, những giọt nước mắt đầu tiên sẽ chảy xuống mà không còn được lau khô bằng vòng tay của Mạ!
   
   Thời gian ơi, thời gian đừng chảy nữa, hãy chảy ngược vào lòng như dòng sông xứ Huế, để suốt đời tôi ôm mãi trong tim hình ảnh người con gái bên dòng sông tím thẫm, để suốt đời tôi mang mãi Huế vào lòng.
3. 
   Tôi thương Huế... bởi Huế của tôi là Mạ.
   
   Về Mạ thương yêu,
   Titi

 

4. Written on Tuesday, September 11, 2012 at 12:38am